تالیدومید دارویی است که زمانی برای زنان باردار به عنوان درمان تهوع صبحگاهی تجویز می شد. استفاده از آن در اواخر دهه 1950 و اوایل دهه 1960 گسترده بود، تا زمانی که کشف شد که این دارو باعث ایجاد نقایص شدید مادرزادی در نوزادان متولد شده از مادرانی که این دارو را در دوران بارداری مصرف می کردند، می شود.

 

قرص تالیدومید چیست؟

تالیدومید (Thalidomide) که با نام‌های کُنترگان، تالیدکس و تالومید نیز شناخته می‌شود، دارویی است که برای درمان تعدادی از سرطان‌ها (از جمله مولتیپل میلوما)، بیماری پیوند در مقابل میزبان و تعدادی از بیماری‌های پوستی از جمله عوارض جذام استفاده می‌شود. این دارو در مواردی از شرایط مرتبط با اچ‌آی‌وی استفاده شده‌است اما چنین استفاده‌ای با افزایش سطح ویروس همراه بوده‌است. تالیدومید به‌صورت خوراکی تجویز می‌شود.

بخوانید: قیمت قرص سایتوتک

اثرات مخرب قرص تالیدومید در بارداری

اثرات مخرب تالیدومید بر رشد جنین اولین بار در سال 1961 مورد توجه قرار گرفت، زمانی که تعداد بسیار زیادی از نوزادان با ناهنجاری اندام در آلمان متولد شدند. بررسی ها نشان داد که مادران این نوزادان همگی در دوران بارداری تالیدومید مصرف کرده اند. به زودی کشف شد که تالیدومید می تواند باعث ایجاد طیفی از نقایص مادرزادی از جمله ناهنجاری های اندام، ناشنوایی، کوری و آسیب اندام های داخلی شود.

اثرات تالیدومید هنوز هم امروزه احساس می شود. بسیاری از کودکانی که با نقایص مادرزادی مرتبط با تالیدومید متولد شده‌اند، ناتوانی‌های مادام‌العمر را تحمل کرده‌اند و خانواده‌هایشان در نتیجه آسیب زیادی دیده‌اند. با این حال، فاجعه تالیدومید نیز تأثیر مثبتی داشته است، که منجر به بهبود آزمایش و مقررات دارویی و در نهایت کمک به محافظت از نسل‌های آینده در برابر اثرات مخرب داروهای آزمایش نشده و ناایمن شده است.

حدود ده هزار کودک در سراسر جهان بر اثر مصرف این دارو توسط مادرانشان با نقض عضو متولد شدند.

بخوانید: هر آن چیزی که باید در مورد قرص سایتوتک بدانیم

عوارض قرص تالیدومید در بارداری

شناخته شده ترین و مخرب ترین عارضه جانبی تالیدومید در بارداری، ایجاد ناهنجاری های اندام در جنین است، مانند عدم رشد اندام ها یا انگشتان دست. سایر نقایص مادرزادی بالقوه مرتبط با مصرف تالیدومید در دوران بارداری عبارتند از:

ناهنجاری های صورت جنین

تالیدومید می تواند باعث توسعه نیافتن ویژگی های صورت مانند گوش ها، بینی و فک شود.

 

ناهنجاری های چشمی جنین

تالیدومید با خطر بالاتر نقایص چشمی از جمله میکروفتالمی (چشم های کوچک) و آنوفتالمی (عدم چشم) مرتبط است.

 

نقایص اندام های داخلی جنین

مصرف تالیدومید در دوران بارداری با نقص در قلب، کلیه ها و دستگاه گوارش مرتبط است.

 

ناهنجاری های عصبی جنین

شواهدی وجود دارد که نشان می دهد قرار گرفتن در معرض تالیدومید در رحم ممکن است خطر تاخیر رشد و سایر مشکلات عصبی را در کودکان مبتلا افزایش دهد.

بخوانید: مراقبت های بعد سقط جنین با سایتوتک

آیا قرص تالیدومید باعث سقط جنین می شود؟

قرص تالیدومید معمولاً به عنوان داروی سقط جنین استفاده نمی شود، یعنی دارویی که به طور خاص برای سقط جنین در نظر گرفته شده است، اگر در دوران بارداری مصرف شود به طور بالقوه می تواند باعث سقط جنین یا مرده زایی شود.

 

تالیدومید برای چه مواردی استفاده می شود؟

تالیدومید برای درمان برخی بیماری‌های خاص مانند میلوم متعدد و جذام استفاده می‌شود. همچنین برای استفاده بالقوه آن در درمان بیماری های دیگر، مانند HIV، بیماری کرون، و انواع خاصی از سرطان در حال مطالعه است.

 

عوارض جانبی تالیدومید چیست؟

تالیدومید می تواند باعث ایجاد طیفی از عوارض جانبی از جمله خواب آلودگی، یبوست، آسیب عصبی، لخته شدن خون و کاهش تعداد گلبول های سفید شود. برخی از بیماران ممکن است عوارض جانبی جدی تری مانند آسیب کبدی، پانکراتیت یا افزایش خطر عفونت را نیز تجربه کنند.

 

آیا می توان از تالیدومید در دوران بارداری استفاده کرد؟

خیر، تالیدومید نباید در دوران بارداری استفاده شود. این بسیار خطرناک است و می تواند باعث نقص های مادرزادی جدی مانند ناهنجاری های اندام، بدشکلی های صورت و آسیب اندام شود.

 

آیا تالیدومید بدون نسخه در دسترس است؟

خیر، تالیدومید بسیار محدود است و بدون نسخه در دسترس نیست.