سی تی اسکن (CT scan) یک روش تصویربرداری پزشکی است که از پرتوهای ایکس برای ایجاد تصاویر مقطعی از داخل بدن انسان استفاده می‌کند. این روش می‌تواند در برخی موارد بارداری ضرر و مشکلاتی ایجاد کند. در زیر به برخی از مسائل مرتبط با انجام CT scan در دوران بارداری اشاره می‌کنم:

 

خطرات سی تی اسکن در بارداری

سی تی اسکن (CT scan) در دوران بارداری برای جنین و مادر خطراتی به همراه دارد. در ادامه، لیستی از خطرات احتمالی برای هر دو جنین و مادر به عنوان نتیجه انجام CT scan طی دوران بارداری آمده است:

 

خطرات سی تی اسکن برای جنین

عقب‌ماندگی ذهنی

انجام CT scan در هفته‌های 8 تا 15 بارداری ممکن است به افزایش خطر عقب‌ماندگی ذهنی در جنین منتهی شود.

ناهنجاری‌های مادرزادی

برخی تحقیقات نشان داده‌اند که انجام CT scan ممکن است به افزایش خطر ناهنجاری‌های مادرزادی در جنین منجر شود.

سقط جنین

در هفته‌های زودتر از هفته 8 و به ویژه در هفته‌های اولیه بارداری، انجام CT scan ممکن است خطر سقط جنین را افزایش دهد.

بخوانید: سقط جنین فوری در نیم ساعت

خطرات سی تی اسکن برای مادر

تراکم مثانه

در صورتی که CT scan در ناحیه پلوس دردواری صورت بگیرد، ممکن است به تراکم مثانه و اختلال در خروج ادرار منجر شود.

آلرژی به مواد محافظ مصنوعی

در صورت استفاده از مواد محافظ مصنوعی (مانند مواد حاوی ید ایودین) در CT scan، افرادی که به این مواد آلرژی دارند، ممکن است با واکنش‌های آلرژیک مواجه شوند.

تشدید بیماری‌های مزمن

افرادی که به بیماری‌های مزمنی مانند دیابت یا بیماری‌های قلبی عروقی رنج می‌برند، ممکن است تشدید علایم خود را پس از CT scan تجربه کنند.

 

بخوانید: نحوه خرید سایتوتک از داروخانه

در چه شرایطی سی تی اسکن در بارداری ایمن است؟

حد آستانه ایمن سی تی اسکن برای جنین تا 5 راد است و بیشترین خطر به جنین در هفته‌های 8 تا 15 بارداری وارد می‌شود. در هفته‌های قبل از هفته 8 و بعد از هفته 15 بارداری، خطر به جنین ناچیز است، اما در هفته‌های قبل از هفته 8، مقدار دوز بالا از اشعه ایکس ممکن است باعث افزایش خطر سقط جنین شود. بنابراین، استفاده از سی‌تی‌اسکن در دوران بارداری باید با دقت و فقط در صورت ضرورت انجام شود تا جنین در معرض حداقل ممکن از اشعه ایکس قرار گیرد.

خطرات سی تی اسکن در هفته های مختلف بارداری

1. اگر در هفته سوم یا چهارم بارداری قرار دارید میزان دوز کمتر از 10 راد هیچ آسیبی به جنین شما وارد نمی‌کند. در صورتی که بیشتر از 10 راد باشد خطر سقط جنین را به همراه دارد.
2. اگر در هفته 5 تا 10 بارداری قرار دارید، دوز مناسب برای شما بین 5 تا 10 راد است. دوز بیشتر از 10 راد احتمال نقص در جنین را افزایش می‌دهد.
3. اگر در هفته 11 تا 17 بارداری قرار دارید، دوز مناسب برای شما بین 5 تا 10 راد است. دوز بیشتر از 10 راد امکان آسیب به ضریب هوشی جنین را بالا می‌برد.
4. اگر در هفته 18 تا 27 بارداری قرار دارید، دوز بیشتر از 10 راد باعث نقص در ضریب هوشی جنین می‌شود.

بخوانید: خرید قرص سقط جنین

محافظت از جنین در مقابل سی تی اسکن با روپوش سربی

استفاده از روپوش سربی (Lead apron) در طول انجام CT scan به عنوان تدابیر ایمنی برای حفاظت از بارداری در مقابل اشعه ایکس توصیه می‌شود. این روپوشها معمولاً از مواد سنگین مانند سرب تهیه می‌شوند و می‌توانند اشعه ایکس را مهار کرده و از تشعشع به بارداری و ارگان‌های حساس در نزدیکی محل انجام CT scan جلوگیری کنند.

البته استفاده از این روکش سربی در مواردی که نیاز به اسکن شکم نباشد کاربرد دارد مانند سی تی اسکن مغز مادر

 

روش های تصویر برداری ایمن جایگزین سی تی اسکن در بارداری

در دوران بارداری، برای تصویربرداری ایمن و کاهش مخاطرات اشعه ایکس می‌توان از روش‌های جایگزین و مناسب استفاده کرد. در زیر، روش‌های تصویربرداری ایمن در دوران بارداری آورده شده‌اند:

1. سونوگرافی (اولتراسونوگرافی): سونوگرافی یکی از روش‌های تصویربرداری پراستفاده در دوران بارداری است. این روش از امواج صوتی برای ایجاد تصاویر داخلی از جنین و رحم استفاده می‌کند و به جنین و مادر آسیب نمی‌زند. سونوگرافی می‌تواند در تشخیص مشکلات جنین، نظارت بر رشد جنین و تعیین جنسیت جنین کمک کند.
2. MRI (رزونانس مغناطیسی): رزونانس مغناطیسی یک روش تصویربرداری بدون استفاده از اشعه ایکس است. این روش از میدان‌های مغناطیسی و امواج رادیویی برای ایجاد تصاویر داخلی از بدن استفاده می‌کند. MRI به طور کلی ایمن است و می‌تواند برای تصویربرداری مخ و اعضای داخلی دیگر در دوران بارداری استفاده شود.
3. سونوگرافی دوبعدی (2D) و سه‌بعدی (3D): سونوگرافی 2D و 3D نیز از امواج صوتی برای تصویربرداری از جنین و رحم استفاده می‌کنند. سونوگرافی 3D اطلاعات بیشتری از شکل و ساختار جنین ارائه می‌دهد. این روش‌ها نیز از نظر ایمنی برای بارداری امن هستند.
4. سونوگرافی ترانس‌واژینال: این نوع سونوگرافی از طریق واژن انجام می‌شود و برای تصویربرداری از رحم و جنین در هفته‌های ابتدایی بارداری کاربرد دارد.
5. دوپلر فتال (Doppler): دوپلر فتال نوعی از سونوگرافی است که برای اندازه‌گیری جریان خون در عروق مادری و جنین استفاده می‌شود. این روش می‌تواند در نظارت بر وضعیت جنین و تشخیص مشکلات مرتبط با جریان خون مفید باشد.

 

بخوانید: قیمت قرص سایتوتک

 

آیا در نشستن در کنار اتاق سی تی اسکن خطرناک است؟

اگر اتاق سی تی اکسن طبق استاندارت ساخته باشد یعنی دیوار و درب های سربی باشد خطری برای جنین و مادری که در بیرون از اتاق حضور دارند ندارد.

 

منبع: https://blog.radiology.virginia.edu/medical-imaging-while-pregnant